Sáu Bậc Sống
B. Các Bậc Sống Tâm Linh
Chúng ta cùng ôn lại: Bí tích Thánh Tẩy và các ơn cơ bản
“Sau khi lãnh nhận Bích Tích Rửa Tội, Chúa Ba Ngôi Chí Thánh ban cho người được rửa tội ơn thánh hóa, ơn công chính hóa để người đó:
– Có khả năng tin tưởng, trông cậy và yêu mến Người nhờ các nhân đức đối thần;
– Có thể sống và hành động dưới tác động của Chúa Thánh Thần nhờ các hồng ân;
– Ngày càng hoàn thiện nhờ các nhân đức luân lý.
Đồng thời nhờ Bí Tích Thánh Tẩy, họ tham dự vào chức tư tế của Đức Ki-tô, vào sứ mạng ngôn sứ và vương đế của Người (GLHT 1265-1266).
Con nên biết, như trên hình minh họa, ơn tư tế, ơn ngôn sứ và ơn vương đế luôn gắn liền với ấn tín không bao giờ phai của Bí Tích Thánh Tẩy. Còn ba nhân đức đối thần Tin, Cậy, Mến tuy là ơn nhưng không Chúa ban cho linh hồn ngay khi lãnh nhận bí tích, nó có thể phát triển vững mạnh và phong phú lạ lùng, làm trổ sinh muôn vàn ân sủng khác cho linh hồn. Nhưng ban đầu nó như hạt giống được Thiên Chúa gieo vào mảnh đất linh hồn ta. Nếu chúng ta không chăm sóc, vun đắp cho nó phát triển, hạt giống sẽ chết đi.
I. Bậc sống khô khan (tội lỗi)
1. Không mộ mến việc đạo đức, hoặc làm việc đạo đức với ý không ngay lành
3. Ích kỷ, nặng nề ý riêng, giàu tự ái
5. Lười nhác, vô tâm với việc học biết Chúa
*.*
Hình minh họa cho chúng ta thấy ngay sau khi chịu phép rửa, tình trạng ân sủng mọi người đều như nhau. Mỗi người được trao một nén, đặc điểm thần học của Thánh Luca, khác biệt với dụ ngôn Yến Bạc của Thánh Mát-thêu. Qua Ngài, Thiên Chúa muốn khẳng định sự công bằng đầu tiên, con người được lãnh nhận từ ơn cứu độ do lòng xót thương vô hạn của Thiên Chúa. Nền tảng ân sủng, điểm khởi đầu chung của tất cả những ai được tái sinh bởi nước và Thánh Thần (Lc 19, 12-26).
Những người ở Bậc Sống Khô Khan là những người đã đem vùi chôn nén bạc ân sủng đời mình, phung phá hết tài sản đức tin con Thiên Chúa. Những hạt giống ân sủng đời họ chẳng mọc lên được tí nào, hay vừa nẩy mầm đã khô héo ngay bởi gai góc nhân gian hoặc nắng gắt đam mê tính dục. Chỉ cần một khoảnh khắc hồi tâm, họ có thể thấy ngay những gai góc, đá sỏi bên trong tâm hồn họ và bên ngoài cuộc sống họ đã làm chết ngạt ân thiêng.
“…Khi linh hồn sa phạm tội trọng. Không có thứ tối tăm nào dày đặc hơn, không có thứ tối tăm đen đủi nào sánh bằng. Để có chút ý niệm về điều đó, các chị chỉ cần biết rằng dầu Vầng Thái Dương đã từng làm cho linh hồn nên lộng lẫy vẫn ở thâm cung linh hồn, nhưng dường như không có ở đó cho linh hồn tham dự, mặc dầu linh hồn có khả năng vui hưởng. Thiên Chúa cũng như thủy tinh có khả năng phản chiếu ánh mặt trời. Ở trong tình trạng này, linh hồn không lợi dụng được gì và bởi đó, hết mọi việc lành người ta thực hiện được trong khi mắc tội trọng đều không đáng công dự phần vinh quang thiên đàng, vì chúng không bắt nguồn từ Thiên Chúa…Tóm lại, bất cứ ai phạm tội trọng đều không có ý làm hài lòng Thiên Chúa, nhưng làm hài lòng ma quỷ là chính sự tối tăm, nên linh hồn đáng thương kia cũng trở nên chính sự tối tăm như nó” (LĐNT – C II).
1. Không mộ mến việc đạo đức hoặc làm việc đạo đức với ý không ngay lành
Linh hồn ở bậc sống này, tức đã rơi vào tình trạng ham hố hư danh, tham lam lợi lộc, đam mê lạc thú. Tinh thần thế tục choáng lấp hết linh hồn, họ như con thiêu thân mải mê lao vào ngọn lửa đời đời để đốt cháy chính bản thân mình. Đối với họ việc đạo đức là việc hủ lậu, lỗi thời và chẳng đem lại lợi ích gì.
Nếu họ có đi nhà thờ hay làm việc đạo đức cũng vì mục đích khác, ví dụ như để được người khác nể trọng tôn kính, được cơ hội lợi về vật chất hay tinh thần; được thỏa mãn lòng, vui thú cho bản thân v.v…
“Có một người cha chuẩn bị cho con đi thêm sức thật chu đáo. Ông lo lắng mọi bề tươm tất từ đầu đến cuối, nhất là trang điểm cho con gái ông thật đẹp. Trước khi đưa con đến nhà thờ, ông nói: “Công chúa nhỏ của cha ơi! Chỉ có dáng vẻ lộng lẫy của con trong chiếc váy này là quan trọng. Còn mọi sự chỉ là trò hề thôi con ạ.”
Linh hồn không mộ mến việc đạo đức, dễ có cơ hội nhận ra mình khô khan; nhưng nếu bị Sa-tan lừa dối làm việc đạo đức với ý không ngay lành, sẽ chỉ thấy lớp vỏ hào nhoáng của việc đạo đức mình đang làm, không hề biết mình đang sống tệ hại hơn người sống khô khan. Họ không chỉ sống lừa dối tha nhân và bản thân mình, họ như thể còn muốn lừa dối cả Thiên Chúa nữa. Linh hồn rơi vào tình trạng sống đạo đức giả hình.
Trường hợp khác, có những linh hồn tuy không có chủ ý sống giả hình rõ rệt như vừa nêu trên. Lúc ban đầu ý thật sự ngay lành khi tham gia các công việc mang tính đạo đức lâu dài. Như sinh hoạt các đoàn thể, làm công tác tông đồ, nhập cộng đoàn tu v.v…Sau đó bị cám dỗ ham lợi khi giữ tiền quỹ, hám danh lúc được bầu ở địa vị cao, muốn thỏa mãn mình khi gặp môi trường sống tiện nghi, rồi giở nhiều thủ đoạn, mánh khóe để cho mình có được lợi, giữ được danh, hưởng thụ đam mê, nhất là thỏa mãn tính tự ái, con đẻ của kiêu ngạo, qua những lớp áo đạo đức.
Họ cứ sống “an nhàn” dài lâu như thế, nịnh trên chèn dưới, quỷ quyệt che lấp hành vi mình. Lúc bấy giờ họ trở thành những con sói đội lốt chiên, đáng sợ biết mấy khi đó là những con sói đội lốt chiên đầu đàn. Họ chực chờ vồ lấy những con chiên mới vào, nếu thấy có gì biểu hiện nguy hại cho địa vị của họ. Những linh hồn đó như bằng mọi giá đi tìm mình, tìm hư vinh cho mình trên con đường đến với Chúa. Điều tệ hại hơn nữa luôn rao giảng về mình, về gia đình mình, tự hào mình hoàn hảo, thông thái và thánh thiện hơn ai hết.
2. Sống đam mê hưởng thụ
Một khi linh hồn không quy hướng đời mình về với Thiên Chúa, chẳng ham thích đời sống đạo đức, ma quỷ sẽ lôi kéo ngay vào cuộc sống đam mê hưởng thụ. Lúc bấy giờ họ thấy đời tựa như Eva thấy trái cấm “trông thì đẹp mắt, và đáng quý vì làm cho mình được tinh khôn…” và cố tình quên “ăn nó vào sẽ chết” (St 3).
Đã rơi vào đời sống đam mê hưởng thụ, linh hồn tựa con vịt trời ăn no, mập ú không còn đủ sức bay lên theo đàn. Tự họ, con đường duy nhất là từ từ đi vào hỏa ngục. Nếu không có sự can thiệp bởi trời, hay bởi công nghiệp và lời cầu nguyện của những người thánh thiện, chỉ khi nào họ gặp phải đau khổ lớn lao, để trải nghiệm đời là hư vô, tất cả hạnh phúc của đời chỉ phù phiếm chóng qua, họ mới quay về với Thiên Chúa. Thói sống lúc nào cũng đòi hỏi tiện nghi, trái với nhân đức khó nghèo, bắt nguồn từ gốc rễ thích đam mê thụ hưởng. Nhận ra mình có tính cách này hãy cảnh giác, vì mình không sống cao hơn bậc sống này mấy đâu.
Với một số linh hồn khác, đời sống đạo đức có cao hơn, họ không hoàn toàn sống đam mê thụ hưởng, nhưng chỉ đam mê một vài điều gì đấy, thích hưởng thụ một sở thích nào đó; mà đôi khi vì thế bất chấp lời khuyên phúc âm, bất chấp lề luật. Như thế tình trạng tâm linh của linh hồn cũng không mấy khá hơn. Nếu không mau chóng dứt bỏ sự đam mê thụ hưởng một phần mình đang có, sẽ lôi kéo linh hồn ở lại thế gian và thuộc về thế gian. Linh hồn muốn theo Chúa Ki-tô phải từ bỏ thế gian và chính mình. Từ bỏ càng nhiều càng tận tuyệt, linh hồn càng chứng tỏ mình khát mong yêu kính Chúa trên hết mọi sự.
Ngoài những đam mê vật chất, hưởng thụ cho thân xác còn có những đam mê tinh thần. Những đam mê tinh thần, mặc dù có thanh tao hơn, đôi khi cũng đem lại một số hữu ích cho cuộc sống trần gian. Nhưng chính bản chất của đam mê, lâm vào nó đều nặng mùi tính dục. Đam mê sẽ không giữ được chừng mực, làm ngăn trở linh hồn tiến bước trên đường nhân đức. Làm lỗi lời khuyên từ bỏ và đức vâng phục, nó cũng sẽ đem lại những nguy hại không kém phần nguy hiểm cho linh hồn. “Vậy tôi bắt đầu tham dự hết cuộc giải trí này đến cuộc giải trí khác, tiêu khiển hết phù phiếm này đến phù phiếm khác, lăn xả vào hết dịp tội này đến dịp tội khác. Tôi đã sa vào rất nhiều dịp tội nặng nề, và tất cả những chuyện tầm phào này kéo hồn tôi xa lìa Thiên Chúa đến nỗi tôi cảm thấy xấu hổ không muốn trở lại và chuyện trò thân mật với Thiên Chúa trong lúc cầu nguyện nữa”(TT).
Bởi vì dáng vẻ tốt lành ban đầu của nó, sẽ đưa đến những cám dỗ tinh vi đa dạng. Ví dụ chơi cờ tướng hay một môn thể thao, một trò tiêu khiển nào đó, lúc chơi thường tình bao giờ cũng khơi dậy lòng hiếu thắng muốn hơn người. Lòng hiếu thắng lại là anh em sinh đôi của tính tự ái, con đẻ của kiêu ngạo. Bố chứng kiến, vì lỡ ván cờ, lỡ cuộc chơi bóng bàn, vị linh mục từ chối tiếp khách, với lý do giờ nào việc đó. Có thể ngờ đâu đó là giây phút cuối của một linh hồn, họ cần được hòa giải với Chúa, với Giáo Hội.
Hoặc có thể người đến là để xin xức dầu gấp cho thân nhân. Và như thế người mục tử đã tiễn đưa linh hồn con chiên về thế giới bên kia trong tối tăm tội trọng, bằng cuộc chơi của mình. Giờ nào việc đó là điều tốt, nhưng nó chỉ tốt trong bổn phận, chứ không phải trong đam mê bỏ việc bổn phận chính của mình. Và đôi khi linh hồn cũng phải chọn không làm một điều tốt, để làm một điều khác tốt hơn. Dù là đam mê tinh thần nó cũng sẽ thành dịp tội nặng nề, thập phần nguy hiểm cho linh hồn.
Tình Yêu Hoa Cỏ
05/09 – 31/10/2007