Vò đựng bia của xứ Philistine
Thế kỷ VIII trước Công nguyên
Hỡi Lơmuên,
đã làm vua thì đừng nên uống rượu,
làm người lãnh đạo thì đừng thích chất men,
kẻo uống vào rồi thì quên cả luật pháp,
và coi thường quyền lợi của mọi kẻ khốn cùng.
Hãy đem chất men cho kẻ đang hấp hối,
và đem rượu cho người chịu đắng cay,
để họ uống mà quên đi cảnh nghèo,
khỏi nhớ đến nỗi khổ đau phiền muộn nữa. (Cn 31,4-7)
Đoạn văn trên trích trong tập huấn dụ của bà mẫu hậu gởi cho con mình là vua Lơmuên. Vì nhân vật này không phải là đối tượng của bài viết này nên không cần phải biết nhiều về ông.
Các nhà lãnh đạo, hãy chay tịnh!
Trong đoạn này, người ta khuyên nhủ các vua chúa và thẩm phán đừng có uống rượu bia. Có cấm họ hoàn toàn không được uống các thức uống lên men hay không? Những bản văn khác trong Kinh Thánh nói rằng những người được đặc biệt thánh hiến cho Thiên Chúa bằng lời khấn làm nazir (câu chuyện ông Samson) thì hoàn toàn không uống rượu (Tl 13, 4 “Vậy bây giờ phải kiêng cữ: đừng uống rượu và thức có men, cũng đừng ăn mọi thứ không thanh sạch”). Nhưng ở đây là lời khuyên đừng uống rượu khi các vua chúa và thẩm phán làm nhiệm vụ vì họ phải nhớ giao ước với Thiên Chúa và áp dụng luật lệ.
Không hẳn là cấm uống rượu, vì rượu có liên quan đến vương quyền. Chẳng hạn, rượu là thức uống của ngày xưng vương (1 Sbn 12,39-41[1]). Hơn nữa, vua chúa và thẩm phán thường là những chủ vườn nho và hầm rượu. Các câu này thực sự chỉ cấm các nhà lãnh đạo chè chén say sưa khi làm nhiệm vụ chứ không nhất thiết cấm họ tuyệt đối kiêng cử uống rượu.
Chuốc rượu say những người hấp hối
Trái với những câu đầu tiên, đoạn tiếp theo của bản văn đề nghị mang rượu bia đến cho những người hấp hối. Có nhiều cách chú giải về đoạn văn này:
- Đây là lời khuyên dành cho những người khỏe mạnh đừng nên say sưa.
- Rượu được xem như là “thuốc phiện mê dân”. Rượu giúp cho người nghèo quên đi lo lắng của cuộc sống và vua quan thì giữ được quyền lực (tưởng thế thôi!).
- Đây là lời mỉa mai dành cho số phận những người cùng khốn.
Và ngày nay?
Có sự so sánh tương đồng nào với lời khuyên này trong thời đại ngày nay? Có lẽ lời khuyên này ngày nay có sự tương đồng với những chăm sóc tạm thời khi mà người ta chích morphine cho những bệnh nhân giúp họ giảm đau.
Sébastien Doane